Τέχνη είναι…

Όσο ψάχνω να βρω απάντηση, τόσο βρίσκω μπροστά μου το συμπέρασμα πως τελικά δεν υπάρχει σαφής ορισμός για την τέχνη…Τέχνη μπορεί να είναι κάτι πολύ απλό ή κάτι πολύ περίπλοκο… Κάτι απέριττο ή κάτι επιτηδευμένο… Κάτι καλόγουστο ή κάτι κακόγουστο (άλλωστε το γούστο είναι μία τελείως προσωπική υπόθεση).

Αναρωτιέμαι, όμως…Τέχνη είναι κάτι για το οποίο χρειάζεται να προσπαθήσεις σκληρά; Ή μήπως είναι κάτι που ο καθένας έχει μέσα του; Για να δηνιουργήσεις μία μορφή τέχνης πρέπει να εργαστείς; Ή αρκεί να πετάξεις ένα μαντίλι επάνω σε μία ομπρέλα και να αφήσεις τους ειδικούς να καταλάβουν τι μπορεί να θέλεις να πεις και τους “κοινούς θνητούς” να κοροιδεύουν αυτή την απλούστατη στιγμιαία (πάνε στοίχημα) σύλληψή σου; Τέχνη είναι τα σκουπίδια που έχεις μαζέψει στο σπίτι σου, τα έχεις ενώσει με κάποιο τρόπο το ένα με το άλλο και έχεις βγάλει ένα ωραίο ή άσχημο, χρήσιμο ή άχρηστο αποτέλεσμα;

Για μένα, η τέχνη έχει δανειστεί τον “ορισμό” της από την ύλη… Γιατί και η ύλη, μα και η τέχνη είναι ότι μπορούμε να αντιληφθούμε με τις αισθήσεις μας και τη συναντούμε κι αυτή σε πολλές μορφές… Μπορεί να είναι στερεή σαν ένα γλυπτό ή έναν πίνακα, μπορεί να είναι υγρή σαν ένα κοκτέιλ που δοκιμάσαμε ή σαν τα σχήματα που παίρνει η θάλασσα όταν τη φυσήξει λιγάκι ο αέρας, αέρια σαν τα σχήματα που παίρνει ο καπνός του τσιγάρου. Και να και μία ακόμη ομοιότητα: Η τέχνη σαν τον καπνό, παίρνει ότι σχήμα θέλει, δεν υπόκειται σε κανόνες, δεν γνωρίζει όρια. Επίσης λέγεται ότι στην τέχνη δεν υπάρχει δικαιοσύνη. Ακόμη, ότι η τέχνη δεν έχει την ανάγκη να γίνεται αντιληπτή.

Είναι όμως αλήθεια αυτό; Υπάρχει νόημα σε κάτι που ο περισσότερος κόσμος δεν μπορεί να καταλάβει; Μήπως πρέπει να αναρωτηθούμε όμως αν η φύση μας ρώτησε αν καταλαβαίνουμε όσα υπάρχουν; Όχι. Και όμως υπάρχουν. Μήπως κάναμε διάσπαση του ατόμου; Κι όμως ξέρουμε πως διασπάται..

Άρα; Μήπως η τέχνη είναι για λίγους; Ή μήπως η τέχνη είναι για όλους; Είναι γι’ αυτούς που την καταλαβαίνουν ή και για τους υπόλοιπους; Μήπως περισσότερο από το αν καταλαβαίνεις κάτι μετράει το να το δέχεσαι; Μάλλον η τέχνη είναι γι αυτούς που την δέχονται.

Για αυτόν ακριβώς το λόγο η τέχνη δεν είναι ρατσίστρια. Δεν υπάρχει μόνο για μορφωμένους. Ακόμη και ο πιο αμόρφωτος άνθρωπος μπορεί να θαυμάσει έναν πίνακα και να συγκινηθεί από αυτόν. Κι ας μην ξέρει τον τρόπο που φτιάχτηκε, γιατί τελικά… δεν τον ενδιαφέρει! Κοιτάζει το τελικό αποτέλεσμα και ίσως το τι σχολιάζει αυτό που βλέπει.

Η τέχνη στα Αγγλικά λέγεται “ART”. Η Λατινική σημασία της λέξης είναι “Διευθετώ”. Άρα, η τέχνη υπόκειται μόνο στους κανόνες αυτού που τη δημιουργεί. Και είναι ανώτερη, γιατί εκτός από το τελικό σχήμα που θα πάρει, ανεξάρτητα από την ωραιότητά του, η τέχνη εκτός από κατάθεση ψυχής είναι η ύψιστη μορφή δημοκρατίας. Ο καλλιτέχνης δημιουργεί κάτι με γνώμωνα τα δικά του θέλω, θέτοντας ο ίδιος κανόνες στα θέλω του, μας λέει την δική του προσωπική γνώμη και εμείς την λαμβάνουμε αυτούσια, αναλλοίωτη άπό υποχρεωτικούς φανφαρονισμούς και αναπόφευκτες λογοκρισίες. Πάνω απ’ όλα η τέχνη είναι μορφή επικοινωνίας. Ακόμη και με τον ίδιο μας τον εαυτό.

Μπορεί να μας προβληματίσει, να σχολιάσει ένα γεγονός ή την επικαιρότητα (βλ. Γκουέρνικα του Πικάσσο), μπορεί να μας συγκινήσει. Πάντα όμως μπορεί να μας προκαλέσει. Γιατί η τέχνη είναι ερέθισμα και δεν είμαστε ασυγκίνητοι απέναντι σε ερεθίσματα.

“Η Τέχνη είναι μαγεία, απαλλαγμένη από το ψέμα ότι είναι αλήθεια” (Th.W. Adorno)